دکتر گیوتین و خطاهای پزشکی

احسان محمدی فاضل: هر از چند گاهی بازار اخبار، گزارش های "قصور پزشکان" داغ می شود ولی از آنجا که عمر یک خبر کوتاه است پرونده اش نیمه باز می ماند برای چند صباحی دیگر. از عهد عتیق تا به امروز درایران، مردم و حکومت (چه از نوع درباری چه جمهوری) برای اطبا خط قرمزی قائل بودند. این قشر از جامعه حتی اگر به اشتباه جان مریض بیچاره را با تشخیص و داروی اشتباه می ستاندند نیز باز مورد تکریم آن خانواده عزیز از دست داده بودند. دریافت مبلغ در مطب و خارج از تعرفه برای پرداخت کننده  خوشایند است. سرسنگینی و رفتار بی روح این قشر با مشتری دل بیمار را قنج می دهد. ساعت ها انتظار در مطب به بهانه عمل اورژانسی برای بیمار و همراه حس مغبون بودن ندارند. اما این نگرش عمومی به این گروه باعث شده تا اینان تافته جدا بافته شوند. ولی آیا افکار عمومی هم همان چیزی را فکر می کنند که پزشکان تصور می کنند ؟

فایل تصور هفته نامه امید جوان

1-      در تعاریف، انتقاد را شناختن محاسن و معایب نام برده اند. چندی پیش مهران مدیری، طنز پرداز انتقادی که با مطالعه و بررسی مشاغل و رفتارهای اجتماعی عمومی در طنز هایش با بزرگنمایی، به نشان دادن معایبی می پردازد که انگار جامعه علاقه ای به اصلاح آن ندارد و دلیل آن بزرگنمایی جلب توجه به موضوعی است که دیده نمی شود، به زبان ساده، کار ذربین را برای ما انجام می دهد. اما سنگینی بزرگنمایی در مجموعه "در حاشیه" کمر این کارگردان را خم کرد.

2-      دکتر ژوزف گیوتین،  تلاش های وی در خصوص بیماری آبله کودکان ستودنی است و مطالعه و آزمایش های وی جان هزاران کودک را  از مرگ نجات داده است اما شهرت این پزشک بیشتر به خاطر اختراع گیوتین است که سر مجرمان را از بدن جدا می‌کرد. مدل ابتدایی این دستگاه بر روی گوسفندان و اجساد آزمایش می شد و بعدها بر روی انسان ها. در حقیقت ماشین اعدام گیوتین توسط یک پزشک، یک نجار خلاق و البته لوئی شانزدهم ساخته شد. دکتر«بورو» (Bourru) رئیس‌ دانشکدۀ پزشکی پاریس، در مراسم تشیع جنازه وی چنین گفت: «حس بشردوستی همکار ما، متأسفانه از لحاظ او موجب ابداع ماشینی گردید که مردم عادی آن را به نام او می‌خوانند. این یک واقعیت است که به ندرت می‌توان یک کار خیری‌ را برای مردم بدون آنکه زیانی متوجه‌ بانی عمل خیر گردد، انجام داد.». هر چند در زمان حیاتش چند بار ساخت دستگاه را کتمان کرد ولی گیوتین جاودانه شد.

3-      دکتر شجاع‌الدین شیخ‌الاسلام زاده، سیاستمدار و پزشک که در خرداد ماه سال 1393 در تهران درگذشت.  وی بنیانگذار رشته ارتوپدی ، اورژانس تهران و کشوری، طب توانبخشی، بخش اندام مصنوعی و پروتز و موسس بیمارستانی در کشور بود در آن زمان این بخش ها را  فقط ایالات متحده داشت و حتی اروپا فاقد این خدمات بود  اما با تلاش دکتر شیخ‌الاسلام زاده ایران به عنوان دومین کشور در جهان به این خدمات دست یافت. او به دانشگاههای پنسیلوانیا و اوهایو در آمریکا رفت و بعدها از وزرای دوان پهلوی شد وی بعد از انقلاب به خاطر عضویت در دولت هویدا دستگیر و با حکم شیخ صادق خلخالی به اعدام محکوم شد اما حکم اجرا نشد، و آیت ا... محمدی گیلانی تخفیف داد و پس از چند سال عفو و آزاد شد.

4-      وحید نمازی در یادداشت " بدوید زیر این تابوت هم عکس بگیرید!" به زندگی دستفروشی اشاره کرده که زمانی مدال آور ایران بوده و بعد روی پله های یک بانک در میدان امام حسین(ع) تهران بساط می کرده، همه از خجالتش در آمدیم... البته بعد از مرگش با عکس های خبری و سلفی زیر تابوتش. گاها برای پر کردن ستون خبری یا به روز نگه داشتن پایگاه خبریمان از وی خرج می کردیم... در بخشی از این یادداشت آمده که: " ایراج خدری، بازیکن سابق تیم ملی بسکتبال در اثر مصدومیت در لیگ بسکتبال ایران دچار ضایعه نخاعی و از بد حادثه ، با تشخیص اشتباه پزشک معتمد فدراسیون گرفتار بند معلولیت شد. بله ؛ او هم مثل خیلی های دیگر قربانی خطای پزشکی شد اما کسی نبود که برایش کمپین راه بیندازد و حمایتش کند. آقایان! بفرمایید به جلسه های مهم تان برسید. راستی ، عکس زیر تابوت یادتان نرود!"

5-      مرحوم عباس کیارستمی، پرونده اش باز است ....معلوم نیست که قصور احتمالی پزشکی در ایران یا اروپا صورت گرفته...در هر صورت جامعه پزشکی خوش شانس بود که وی در فرانسه جان سپرد... عباس عبدی در یادداشتی با عنوان "مرگ  کیارستمی و نظام پزشکی" به نقد از سازمان نظام پزشکی به دلیل عدم اطلاع رسانی عمومی از پرونده آن مرحوم می پردازد. وی به قول مستقیمی از آقای کیارستمی اشاره می کند که د‌رباره پزشکان معالج خود‌ گفته است: "خراب کرد‌ند‌" . آقای عبدی بسیار هنرمندانه به این موضوع اشاره می کند که وقتی فرد‌ مشهور و متمول که در جامعه پزشکی نیز وی را تکریم می کنند، د‌چار خطای احتمالی پزشکان شود‌، وضعیت مرد‌م عاد‌ی جای خود‌ خواهد‌ د‌اشت.

6-      این روزها ... ببخشید ....اصلاح می کنم، سالهاست که یادداشت ها و نقدهای بسیاری از این جامعه در آرشیوها آرامیده اند همانند گزارش خواندی دوم مردادماه 1395 مهدی بابایی که شاید سال بعد با نمودار رو به رشدی، گزارش خود را به روز کند. در این گزارش صرفا به قصورات پزشکی ارجاعی به پزشکی قانونی در چهارسال گذشته اشاره شده. تعداد شکایات از 4714 در سال 91 به 7381 در سال 94 رسیده است و شکایات در خصوص جراحی ارتوپدی گوی سبقت را از جراحی عمومی و زنان و زایمان ربوده است. نکته مثبت در این گزارش در مقایسه شکایات و محکومیت هاست که نشان از دقت و سختگیری سیستم قضایی و هماهنگی با نظام پزشکی است و نکته پنهان آن مردمی هستند که از حقوق قضایی خود اطلاعی ندارند و به اجبار در بیمارستان ها بر سر گردنه ای قرار می گیرند که با امضاها و اثرانگشت های متعدد قبل از بستری و پیش از مرخص شدن این حق را از خود سلب می کنند.

7-      دکتر سید حسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور نیز با اینکه معتقد است باید با خطاهای پزشکی به شکل جدی برخورد شود اما به عنوان متولی این دستگاه موضوع اخیر را جوسازی علیه جامعه پزشکی و موضوع را سیاسی می داند. ایشان در مصاحبه اخیر خود با لحنی متفاوت می گویند: ...اگر مردم به جامعه پزشکی و در مجموع به گروه‌های پزشکی اعتماد نداشته باشند، واقعا آسایش در آن جامعه وجود نخواهد داشت بنابراین توصیه‌ام به این افراد آن است که حداقل برای رعایت حال خود و خانواده‌هایشان، در صحبت‌هایشان مراقبت کنند... اگر اجازه بدهند خطاهای سایر صنوف تشخیص داده شوند، آن زمان سره از ناسره تشخیص داده می‌شود.... در کشور ما هم در این زمینه قانون مجازات اسلامی و همچنین قانون نظام پزشکی وجود دارد، اما در برخورد با تخلفات پزشکی حقی که برای وزارت بهداشت قائل هستند، کمترین حق است.... وزیر محترم پیشتر به این موضوع اشاره کرده بود که احترام به جامعه پزشکی احترام به سلامت مردم است.

8-      این موضوع که پزشکانی مانند دکتر گیوتین، دکتر شیخ‌الاسلام زاده و یا  افراد دیگر این جامعه، خدمت یا خیانت کرده اند یا می کنند نیازمند بررسی کارشناسی فنی و قضایی است نه تلاش برای مصونیت این قشر با زبان تهدید با تکریم. اما از این گریزی نیست که پزشکان سوگند یاد کرده اند و پذیرفته اند که مسئولیتی را عهده دارند که خطا در آن ممکن است جبران ناپذیر و عواقب آن به شخص منتهی نمی شود و می تواند خانواده و جامعه را دچار چالش کند. این را مردم و قانون قبول دارند که اطباء همانند دیگر فعالان اصناف در حین خدمت رسانی صادقانه، اشتباه هم می کنند ولی می بایست پاسخگو هم باشند.  تعهد، امضاء، اثر انگشت از همراه و بیمار برای فرار از پاسخگویی و مصون شدن در برابر قانون است که گاها باعث سوء استفاده هایی می شود. به نظرمیرسدکه به جای این بلاتکلیفی بین مشتری و خدمات رسان که همه را به جان هم انداخته با همت سه قوه و همفکری پزشکان و حقوقدانان با گفتمان و اصلاح تبصره و قانون قابل حل باشد مگر به قول دکتر، جوسازی و سیاسی است!

احسان محمدی فاضل
منبع: هفته نامه امید جوان / 10 مرداد 1395 / سال 21 / شماره 978/ صفحه 13

فایل تصویر هفته نامه